فرزند نوزاد شما با کلی مطلب که در این دوران آموخته است، قدم به مرحلهی خردسالی میگذارد. حالا دیگر او میتواند، بایستد، راه برود، از دستانش استفاده کند، در کارهایش مستقل باشد و حتی برای برخی کارها خودش تصمیم بگیرد. او یک سال سخت اول زندگی برای گذر از نوزادی به خردسالی را پشت سر گذاشته و حالا آماده است تا هر چه بیشتر مهارتهای ذهنی و حرکتی خود را در کنار تواناییهای روانی و شناختی، تقویت کند.
در این مرحله کودک شما آمادهی کار با اسباببازیهای تازهی خود است. اما شما باید چه نوع اسباببازیهایی در اختیار فرزندتان قرار دهید تا او بهتر مهارتهای تازه را تمرین کند؟ خوشبختانه برنامه درسی مونته سوری، برنامهی کامل و جامعی برای فعالیتهای کودک خردسال ارائه میکند. برنامهای که شامل اسباببازیها و فعالیتهای متنوعی برای استفادهی کودک نیز میشود.
اسباببازیهای آموزشی که سبب تقویت مهارتهای ذهنی و حرکتی کودکان خردسال میشود:

بهترین اسباببازیها برای خردسالان، آن دسته از اسباببازیها هستند که آنها را در حفظ تعادل، ایستادن و مهار کردن اندامها آن هم درست در شرایطی متناسب با تواناییهایشان یاری میکنند.
دنبالکردنیها؛
این اسباببازی به کودک کمک میکند تا از طریق توجه به مرکز ثقل خود در هنگام نشستن، حفظ تعادل هنگام انجام کار را تمرین کند. در ابتدای این فعالیت، کودک چمباتمه میزند تا توپ را از انتهای این ابزار بردارد، سپس میایستد تا توپ را درون حفرهی بالای این اسباببازی قرار دهد، وقتی که توپ کل مسیر خود را طی کند و دوباره به انتهای مسیر باز گردد، کودک دوباره چمباتمه میزند تا توپ را برای تکرار فعالیت دوباره بردارد. هر مرتبه که کودک شما چمباتمه میزند و میایستد، از طریق پیدا کردن مرکز ثقل بدن در موقعیت دشوار، تلاش میکند برای زمین نیفتادن، تعادلش را حفظ کند.

بازی دنبال کردنیها در قالب بستهی اموزشی رومونتی در مرحلهی چهارم برای کودکان 11 ماه به بالا ارائه میشود.
کشیدنیها؛
در مرحله بعد میتوانید سراغ اسباببازیهای کشیدنی بروید. این اسباببازیها همانطور که کودک خردسالتان تلاش میکند تا پیش رود و تعادلش را حفظ کند، به دنبال او کشیده میشوند. کودک هر مرتبه که برای تماشای اسباببازی به عقب نگاه کند هم با تمام عضلات بدنش کار میکند و هم برای حفظ تعادل در حالت ایستاده تلاش میکند.
هل دادنیها؛

اسباببازی های هل دادنی همانطور که کودک آنها را بر روی زمین هل میدهد، جلوتر از او حرکت میکنند. این اسباببازی هم امکان تمرین راه رفتن را برای کودک فراهم میکند و هم گام برداشتن به جلو را با چالشهای تازهای برای کودک خردسال همراه میکند. وقتی کودکتان در استفاده از اسباببازی هل دادنی در داخل خانه مهارت پیدا کرد، میتوانید او را برای بازی با این اسباببازی بیرون خانه هم ببرید.
اسباببازیهایی که به رشد مهارتهای حرکتی و افزایش هماهنگی اندامها کمک میکنند.
حالا که دیگر کودک شما میتواند عامدانه از دستانش استفاده کند، خودآگاه وسیلهها را رها کند و اشیا را به شیوههای مختلفی بگیرد، وقتش شده تا هماهنگی میان اندامها را بیشتر تمرین کنید. بهترین اسباببازی برای این کار، اسباببازی است که کودک را تشویق کند تا از دستانش بادقت برای انجام کارها به شیوههای مختلف استفاده کند.
معماهای ساده و انداختن حلقهها داخل میله برای شروع عالی هستند. هنگام انجام این فعالیتها، کودک برای انداختن شکلها در جای درستشان یا عبور دادن حلقه از داخل میله، مچ دستانش را به شکلهای مختلف میچرخاند و از انگشتانش به شیوههای متفاوتی کمک میگیرد.

فعالیت میله سرکج در قالب مرحله پنجم برنامه آموزشی رومونتی در اختیار کودکان 14 ماه به بالا قرار داده میشود.
وقتی کودک در انجام این فعالیتهای ساده مهارت پیدا کند، نوبت به بازیهای پیچیدهتر میرسد. مثلا میتوانید از معماهای سختتر یا میله با حلقههایی در ابعاد و اندازههای متفاوت استفاده کنید. در این مرحله میتوان سراغ فعالیت نخ کردن مهرهها رفت و از مهرههای بزرگی استفاده کرد که نخ کردنشان به دقت و ذکاوت کودک نیاز خواهد داشت.
مونته سوری بعد از کسب مهارت در این فعالیت، باز هم پیشنهادهای تازهای برای جور کردن شکلها با همدیگر یا عبور دادن اجسام از نخ و میله برایتان خواهد داشت. فعالیتهای که مرحله به مرحله دقت و ظرافت بیشتری را طلب میکنند. فعالیتهای بستن بندها و ساختن کاردستی که به ترتیب در مراحل هفتم و هشتم رومونتی ارائه میشوند، فرصت بیشتری برای کودک فراهم میکنند تا از دستهایش برای انجام کارهای دشوارتر استفاده کند.
اسباببازیهایی که مستقل شدن را تشویق میکنند.
کودک شما خیلی دوست دارد تا کارهای زیادی را خودش انجام دهد و خیلی به نفعش خواهد بود اگر شما برای رسیدن به این خواسته به او کمک کنید. مثلا کودکان دوست دارند خودشان لباس بپوشند، اما پوشیدن لباس چندین و چند مرحله دارد، فعالیتهایی وجود دارند که برای رسیدن به همین هدف طراحی شدهاند.
بهترین نمونه از این فعالیتها، ابزاری است که دکتر مونته سوری با عنوان پوشاندن قابها طراحی کرده است. این ابزار به کودک فرصت میدهد تا تنها یکی از مراحل لباس پوشیدن (بستن دکمهها) را آن هم در حالات مختلف، (با دکمههای چسبی، فلزی و …) به دفعات تمرین کند. فرزندتان میتواند به تدریج و با ماهر شدن در هر کدام از این موارد سراغ نوع دیگری از دکمهها برود. تمرین جزء به جزء مهارت لباس پوشیدن، کودکان را آماده خواهد کرد تا در آیندهی نزدیک خودشان مسوؤلیت لباس پوشیدن را به صورت کامل بر عهده بگیرند.
اسباببازیهایی که مهارتهای شناختی را در خردسالان تقویت میکنند.
دو راهکار اصلی برای تقویت مهارتهای شناختی خردسالان وجود دارد، یکی از آنها استفاده از فعالیتهایی است که انجام دادنشان شامل طی کردن مراحل مختلف در کار میشود.
آشپزی یکی از بهترین فعالیتهای چند مرحلهای است که نتیجهای بسیار خوشمزه و لذتبخش هم خواهد داشت. مجموعهای از ابزارهای آشپزی را در اختیار فرزندتان قرار دهید تا او را برای درگیر شدن در این فعالیت آماده کنید. کودکان میتوانند در کارهایی مانند ریختن مواد در ظرف، هم زدن، صاف کردن خمیر، تکه تکه کردن و در نهایت جابهجا کردن مواد به شما در آشپزی کمک کنند. شاید این کارها در نظر بزرگسالان ساده باشند، اما انجام هر کدامشان برای کودکی خردسال، نیازمند طی کردن چندین و چند مرحلهی مختلف خواهد بود. برقراری رابطهی منطقی میان این مراحل به کودک کمک میکند تا بفهمد مرحلهی بعدی کدام است و چطور میتواند بدون بر هم خوردن نظم و ترتیب به کارش ادامه دهد. این همان موردی است که برای تقویت مهارتهای شناختی ذهن به آن نیازمندیم.

مجموعهی آشپزی شامل وردنه، تخته، پیشبند و کلاه در قالب مرحلهی 7 برنامه آموزشی رومونتی در اختیار کودکان 23 ماه به بالا قرار داده میشود.
در ادامه فعالیتهای دیگری را به شما معرفی میکنیم که در زندگی عملی کودک شما را درگیر کارهای چند مرحلهای خواهند کرد.
فرصت درست کردن اشتباه و خطا؛
دومین راه برای تقویت مهارتهای شناختی انجام فعالیتهایی است که به کودک امکان آزمون و خطا، الگوسازی و کشف روابط علت و معلولی را میدهند. بسیاری از اسباببازیهایی که باعث رشد مهارتهای حرکتی کودک میشوند فرصت تمرین این ویژگیها را نیز فراهم خواهند کرد.
برای مثال همانطور که کودک با حفرهی دایره شکل، آزمون و خطا میکند، متوجه میشود که شکلهای صاف از این حفره رد نمیشوند و این فقط استوانه است که داخل این حفره فرو خواهد رفت. تختهی گیرهها هم همین ویژگی را دارد. تختهای که 25 گیرهی مختلف را در 5 رنگ متفاوت شامل میشود و راههای گوناگونی برای چیدن گیرههایش وجود دارد. کودک خردسال با چیدن گیرهها در حالات مختلف بر روی تخته متوجه میشود، چطور انتخابهایش شکل ظاهری تخته را تغییر خواهد داد و میتواند تصمیم بگیرد تا تخته را مطابق سلیقهاش به چه شکلی در بیاورد.

کودکان آمادهاند تا از مهارتهای حرکتی و ذهنی گرفته تا مشارکت در کارهای خانه، فعالیتهای زیادی را انجام دهند. در حین کار آنها یاد خواهند گرفت تا چطور مرحلهی بعدی را پیشبینی کنند و مطابق شرایط تازه واکنش نشان دهند. ما از طریق فراهم آوردن اسباببازیهای مناسب و بهترین فعالیتها برای تمرین این مهارتها به رشد و توسعهی ذهنی و جسمی کودکان کمک زیادی خواهیم کرد.
