به مدرسه خانگی مونته سوری در عمل خوش آمدید! مانند بسیاری از شما، سارا، بهار سال گذشته آموزش از راه دور را امتحان کرد و متوجه شد که آموزش در خانه در حال حاضر بهترین گزینهی پیش رویش است. ما در رومونتی خیلی خوشحالیم که میتوانیم تجربیات گرانقدر در این زمینه را با شما در میان بگذاریم.
من همیشه از تبدیل خانهام به کلاس درس مردد بودم، چون به نظرم کاری غیر ضروری بود و مدرسه برای نیازهای فرزندانم در خارج از خانه کافی بود، اما امسال شرایط فرق داشت، وقتی تصمیم گرفتم تا آموزش از راه دور را کنار بگذارم و از آموزش در خانه استفاده کنم، میدانستم که این مرتبه قرار است یک کلاس درس در خانه دایر کنم.
بیشتر کلاسهای درس مونته سوری یا برای سنین 0 تا 36 ماه یا میان 3-6 سالهها تشکیل میشوند. فرزندان من کیان (5.5 ساله) و کاملیا (که تازه 3 ساله شده) هستند. فرزند دوستمان نیز که نوزادی 7 ماهه است، صبحها به جمع ما اضافه میشود. با توجه به این شرایط تصمیم گرفتم دو کلاس در کنار هم دایر کنم، یکی برای نوزاد 7 ماهه دوستمان و دیگری برای فرزندانم کیان و کاملیا.
فضای ما؛
در 2 سالی که در این خانه ساکن شدیم، زیر زمین را به یک انباری تبدیل کرده بودیم، برای همین تصمیم گرفتیم تا برای فضای کلاس درس از همین زیر زمین استفاده کنیم. انتخاب فضایی جدا برای مدرسه از پذیرایی خانه، این احساس را برای کودکان به وجود میآورد که صبحها برای مدرسه رفتن، خانه را ترک میکنند و بعدازظهرها دوباره از مدرسه به خانه بر میگردند.
بزرگترین هدف من از ایجاد کلاس درس در خانه، آماده کردن محیطی آموزشی بود که هم عشق به یادگیری را در کودکان ایجاد کند و هم آنها را به خودآموزی و استقلال شخصیت تشویق کند. روشهای مختلفی برای طراحی یک مدرسهی خانگی وجود دارد، در ادامه از تجربهی خودمان در این زمینه برایتان میگوییم:
سنین مختلف در کنار هم: بهترین شرایط برای مدرسه خانگی مونته سوری؛
با داشتن سه فرزند در خانه، کلاس ما ناخودآگاه به محیطی چند سنی تبدیل شده است. کاملیا غالباً وقتی من به کیان درس میدهم، ما را تماشا میکند و تنها با همین کار کلی مطلب یاد میگیرد. کیان به عنوان فرزند بزرگتر به الگویی برای خواهرش تبدیل میشود و مطالب تازه را به او میآموزد. نوزاد کوچک ما هم مدام از دو کودک بزرگتر از خود یاد میگیرد.
دوست داشتم کاملیا (3 ساله) با موفقیت جذب کلاس خانگی شود برای همین هم کلی ابزار که قبلا با آنها کار کرده بود را برایش در قفسهی کلاس گذاشتم. این ترفند خیلی کمککننده بود، چون هم اعتمادبهنفس دخترم را نسبت به توانمندیهایش بالا برد و هم سرش را در زمان تدریس به برادر بزرگترش، با فعالیتی آموزنده گرم کرد. ابزارهای بستهی آموزشی رومونتی در مرحلهی 8 برای این کار خیلی مفید بودند چون دقیقا متناسب با نیازهای سنی دخترم طراحی شده بودند.
کلاس ما فرش بزرگ و راحتی دارد. در اطراف فرش سه قفسه چوبی قرار دادیم که هر کدام به یکی از موضوعات ریاضی، ادبیات و علوم اختصاص دارند. در این سن، کودکان به طور مستقل کار میکنند، بنابراین ما همچنین دو میز کار برای دختر و پسرم و یک میز کوچک برای دانشآموز خردسالمان در نظر گرفتیم.
مبانی آماده کردن مدرسه خانگی مونته سوری: فرصتهایی برای انتخاب آزادانه؛
ما هر روز را با دایرهی زمان و نشسته بر روی فرش شروع میکنیم و در مورد تقویم آن روز و آب و هوا حرف میزنیم. سپس وارد یک چرخهی کاری سه ساعته میشویم که با رسیدن ساعت ناهار به پایان میرسد.
وقتی ابزارهای مورد نیاز بر روی قفسهها باشند، کودکان این فرصت را خواهند داشت تا آزادانه موضوع مورد نظرشان را انتخاب کنند و تنها تابع تصمیمات من نباشند.
تنها قانون ما این است که کودکان باید قبل از اینکه سراغ ابزار تازهای بروند، در مورد آن درسی یاد گرفته باشند. به غیر از این مورد، آنها در انتخابهای خود آزاداند. این روزها، کیان به ویژه با برنامه جذاب و آموزنده (کشوهای رنگین کمان) مشغول است و کاملیا بیشتر روی مهارتهای عملی زندگی تمرکز دارد.
مهارتهای عملی زندگی؛
مهارتهای عملی زندگی در خانهی ما خیلی مهم هستند. ما به عنوان یک خانواده، کارهای زیادی برای مرتب و منظم کردن خانه انجام میدهیم و به همین دلیل فرصتهای زیادی هم برای تمرین مهارتهای زندگی داریم، پس من فعالیتهای زیادی از این دسته را در کلاس و داخل قفسههای کودکان نمیگذارم. البته در کلاسمان یک قفسه مخصوص فعالیتهای قدیمیتر مونته سوری در زمینهی مهارتهای زندگی داریم که خیلی در خانه فرصت تمرینشان را پیدا نمیکنیم.
این نوع فعالیتها به کاملیا فرصت میدهد تا مهارتهای حرکتی و هماهنگی میان اندامهای خود را تقویت کند، تمرین و تکرار، تمرکز او را بالا میبرد و به مستقل شدندش کمک میکند. این قفسه محبوبترین قسمت کلاس برای کاملیا است.
او برق انداختن وسیلهها را خیلی دوست دارد، به همین دلیل واکس کفش، فلز و چوبها با کاملیا است. علاوه بر این، گردگیری، برخی از فعالیتهای مرتبط با خیاطی و شستشوی دست به روش سنتی مونته سوری دیگر فعالیتهایی است که در این بخش داریم.
یکی از آرزوهای کاملیا این است که بستن دکمههای لباس را خودش انجام دهد و فعالیت پوشاندن قابها در رومونتی برای این هدف عالی است.
کتابخانهمان را به جایی کوچک و دنج تبدیل کردم تا کودکان در هنگام نیاز به استراحت از آن استفاده کنند. کتابخانه ما دارای یک صندلی راحت، یک چراغ کوچک و یک قفسه کتاب جلوباز است که به کودکان امکان میدهد کتابی را که دوست دارند بخوانند به راحتی انتخاب کنند.
در کلاس، تابلوهای نقاشی متناسب با قد کودک آویزان شدهاند تا کودکان از تماشایشان لذت ببرند. من طرفدار تابلوهای واقعی هستم چون کودکان تجربهی دست اولی از بوم و جنس نقاشی بدست میآورند.
در 7 ماهگی، نوازد کوچک ما تازه سینهخیز رفتن را شروع کرده است. ما یک قالی روی زمین پهن کردهایم که هم آنقدر نرم است تا از نوزاد در برابر زمین خوردنهای احتمالی مراقبت کند و هم آنقدر در جای خودش ثابت میماند که کودک راحت بتواند این ور و آن ور برود.
نصب آینه در اتاق امکان تماشای بدن و نمایی متفاوت از اتاق را برای دانشآموز نوزادمان، فراهم میکند. یک میله هم بالای تشک نصب کردیم تا هر وقت آماده بود برای ایستادن از آن کمک بگیرد.
قفسهی این نوزاد کوچک را فعلا با اسباببازیهای محبوبش و ابزارهای رومونتی پر کردهایم. . این روزها جغجغهی دولیو و حلقههای به هم پیوسته دو اسباببازی محبوبش هستند که با فاصلهی مناسب از دسترسش قرار دارند تا بدون کلافگی سینهخیز برود و برشان دارد. در این مرحله، او صبحها میخوابد و بعد از بیدار شدن تا وقت نهار مشغول بازی میشود.
آفرینشهای هنری در مدرسه خانگی ما؛
کارهای هنری در مدرسه ما ساده و مشخص هستند. ما یک سری ابزارها مثل مجموعه ساخت کاردستی از بستههای رومونتی در کنار بوم نقاشی، آبرنگ، خاک رس، چسب نواری و سوزن تهگرد را برای این منظور استفاده میکنیم.
زنگ تغذیه؛
هر روز صبح، چای را با هم درست میکنیم و با یک میان وعده خوشمزه نوش جان میکنیم! من هر روز غذا را با خودم به کلاس میآورم تا دیگر نیازی به متوقف کردن کار صبحگاهی برای آوردن غذا نداشته باشیم. با این کار، فرصتهای طبیعی مناسبی برای تمرین مهارتهای عملی زندگی بدست میآوریم: سرو غذا، کشیدن غذا در بشقاب، انتقال و تمیز کردن از جملهی این مهارتها هستند. ما یک آب سرد کن هم در کلاس داریم تا کودکان هر موقع تشنه بودند خودشان بتوانند آب بخورند.
روشویی همقد کودک؛
روشویی کلاسمان از جمله فضاهای مورد علاقه من در کلاس است چون همقد کودکان انتخاب شده است. ما این روشویی را جایگزین یک روشویی قدیمیتر کردیم که قبلا در زیر زمین از آن استفاده میکردیم. قد کابینت روشویی به اندازهای است که مناسب استفادهی کودکان باشد. البته شیر آب را جداگانه و اینترنتی خریداری کردیم.
من با اینکه هیچ سررشتهای از لولهکشی ندارم، اما این روشویی را خودم در زیر زمین نصب کردم! چون از این روشویی فقط برای دست شستن استفاده میشود، کودکان به راحتی میتوانند خودشان از آن برای رفع نیازشان استفاده کنند. و آنها به خوبی میدانند که این قسمت مخصوص استفادهی کودکان طراحی شده است.
در اختیار داشتن فضایی مجزا برای دایر کردن کلاس درس در خانه و امکان دسترسی کودکان به ابزارهای آموزشی مختلف، به کودکان به اندازهی کافی استقلال در یادگیری میدهد تا وقتی من با تدریس برای یکی از آنها مشغول هستم، بتوانند سرشان را با فعالیتی آموزشی گرم کنند. درست است که امسال برای همه سال سختی بوده است، اما خوشحالم که شاهد برقراری ارتباط در کلاس درس میان کودکان هستم و میتوانم به آنها در یادگیری مطالب تازه کمک کنم.
ما در خانهمان یک کلاس درس کامل دایر کردیم، اما میتوان برای همین منظور از یک قفسه و یکی، دو عدد میز و نیمکت ساده هم استفاده کرد. اگر از صندلیهای همقد کودکان استفاده کنید، هم کودکان راحتتر خواهند بود و هم بیشتر احساس مستقل بودن خواهند داشت. داشتن این حس که در کنار تلاش بیشتر به نتیجه هم خواهیم رسید، علاقهی کودک را به یادگیری دوچندان میکند و این دقیقا همان کاری است که رومونتی برای کودکان انجام میدهد.