روش مونته سوری یکی از روشهای مشهور آموزشی برای ترویج نوعدوستی است. دکتر مونته سوری در 3 سال متوالی از سالهای 1949 تا 1951 میلادی برای دریافت جایزهی صلح نوبل نامزد شده بود. دکتر مونته سوری معتقد بود چون ما طوری تربیت میشویم تا احساس کنیم افرادی مجزا از یکدیگر هستیم که برای برآوردن نیازهایمان باید با همدیگر رقابت کنیم، در جوامع انسانی با تضاد و تعارض روبهرو میشویم.
حال سؤال اینجاست که چطور میتوانیم همدلی داشتن را به کودکان آموزش دهیم تا آنها هم بتوانند به زندگی از دریچهی نگاه دیگر انسانها نگاه کنند و متوجه شوند که میتوان در جامعهی همدلتری زندگی کرد، جامعهای که اعضای آن نیازهای فردی را مقدم بر نیازهای جمعی نمیدانند.
4 روش برای آموزش همدلی به خردسالان؛
در این سن عموما کودک در مورد مفهوم عدالت دچار سوءتفاهم میشود، به همین دلیل نیز خیلی مواقع از کودک خرسالمان به عنوان اعتراض میشنویم که این انصاف نیست! آن هم زمانی که وقت خواب کودک فرا رسیده است یا اینکه او دیگر اجازهی خوردن شیرینی تازهای ندارد. این موارد نشان میدهد که کودک هنوز درک درستی از مفهوم انصاف و عدالت ندارد و به کمک ما در این زمینه نیاز دارد. ما میتوانیم کلمات مناسب را برای بیان احساسات کودک در این مواقع به او بیاموزیم مثلا به فرزندمان بگوییم: «وایسادن تو صف واقعا خسته کننده است، اما درستش همینه چون آدمای جلوی ما قبل از ما اینجا رسیدن.»
کودکان تا 6 سالگی قادر نخواهند بود تا مفاهیم اخلاقی را به درستی درک کنند، پس تا آن زمان این وظیفهی ماست که به عنوان الگوی اخلاقی در تشخیص خوب از بد به کودکان کمک کنیم.
اعتمادبهنفس کودک را بالا ببرید.
کودکانی که احساس میکنند نیازهایشان مورد توجه قرار میگیرد و به شخصیت آنها احترام گذاشته میشود، برای نیکوکاری آمادگی بیشتری از خودشان نشان میدهند. به همین دلیل نیز ما کودک را به خاطر اشتباهاتش سرزنش نمیکنیم، مونته سوری معتقد است کودکی که دچار ترس بیمورد از عقاید دیگران در مورد خود باشد، توانایی کمتری برای اخذ تصمیمهای پیچیدهی اخلاقی خواهد داشت و در موقعیتهای اخلاقی دچار مشکل خواهد شد. در این شرایط فرد یا از اظهار نظر و عمل خودداری میکند یا اینکه در برابر انتقاد سازندهی دیگران موضع میگیرد، در خیلی مواقع فردی با چنین ویژگیهایی خیلی زود از تلاش کردن دست میکشد، چون از نظرات منفی دیگران میترسد.
جملات درست برای توضیح یک اشتباه به کودک خردسال، جملاتی شبیه اینها هستند: «میخوای این کار رو یه بار دیگه با هم انجام بدیم؟» یا «میشه من یه بار این کار رو یه جور دیگه بهت نشون بدم؟»
در احترام گذاشتن الگو باشید؛
اجازه دهید تا فرزندتان ببینید که شما چطور از اموالتان، دوستیهایتان و خانوادهی خود مراقبت میکنید، وقتی مشکلی دارید، خودتان را کنترل کنید و در مورد احساستان حرف بزنید، «الان خیلی گرسنمه، میترسم یهو عصبی بشم.» مهارت حل تعارض، یکی از ابزارهای مهم والدین در تربیت فرزندان است، ما همگی باید مخالفت محترمانه با دیگران را تمرین کنیم، کودکان با دقت رفتار و گفتار ما را در این شرایط زیر نظر دارند و خیلی زود از ما تقلید خواهند کرد.
اجازهی صحبت و اظهار عقیده به دیگران قبل از صحبت کردن یکی از مهمترن قدمها در این راه است، هیچ وقت نمیتوان به نتیجه رسید مگر آنکه تمام طرفین درگیر احساس کنند که محترم شمرده میشوند و نظراتشان شنیده میشوند.
دلسوزی را تمرین کنید؛
وقتی سعی میکنیم تا احساس فرزندمان را در مورد یک مسأله تشخیص دهیم و آن را برای او تشریح کنیم، در واقع دلسوزی کردن را به او میآموزیم و او را تشویق میکنیم تا دلسوز دیگران باشد: «تو ناراحتی چون میخواستی با بابا بری خرید، اما این برای سلامتی ما بهتره که تو خونه بمونیم»، این طبیعی است که کودک احساس کلافگی کند، همانطور که این طبیعی است که شما برای فرزندتان محدودیتهای جدیدی تعریف کنید، همدلی کردن با کودک قبل از اینکه از محدودیتها با او حرف بزنیم، به کودک میفهماند که احساساتش را مورد توجه قرار میدهیم و او را آمادهی قبول محدودیتها میکند.
همین مسأله در مورد همدردی کردن با دیگران و افرادی که در زندگی دچار سختی و مشکل هستند نیز صدق میکند. عموما این شرایط فرصت مناسبی هستند تا فرزندمان را با زبان همدلی بیشتر آشنا کنیم:
«اون آدم ناراحته چون مورد بیتوجهی قرار گرفته، من هم اگه مورد بیتوجهی قرار بگیرم، ناراحت میشم.»
احترام گذاشتن و همدلی داشتن برای دیگران، از جمله نیازهای اساسی نوعدوستی در هر جامعهای به حساب میآیند. این احساسات و رفتار در کودکی آغاز میشوند و مونته سوری معتقد است که کودکان بهترین امید بشر برای رسیدن به صلح در آینده هستند. در نهایت با آموزش همدلی، نوعدوستی و محترمانه زیستن از سنین کودکی است که میتوانیم امیدوار باشیم در آینده صلح جهانی را تجربه خواهیم کرد.